SUYUQLIKLI ION SELEKTIV ELEKTRODLARINING SELEKTIVLIGINI MATEMATIK MODELLASHTIRISH
DOI:
https://doi.org/10.47390/ts-v3i8y2025No7Ключевые слова:
ion selektiv elektrod, suyuq membrana, potensiometrik usul, selektivlik koeffitsiyenti, diffuzion potensial, ion almashinuvi.Аннотация
Maqolada suyuq membranali ion selektiv elektrodlarning potensiometrik tahlil usullarida qo‘llanilishi va ularning selektivlik koeffitsiyentini aniqlash masalalari yoritilgan. Ion selektiv elektrodlarning dolzarbligi ularning yuqori aniqlikdagi tahlil imkoniyatlari, keng qo‘llanilish sohasi hamda metrologik xarakteristikalari bilan izohlangan. Tadqiqotda Nikols–Eyzenman tenglamalari asosida elektrodlarning selektivlik koeffitsiyenti nazariy va amaliy jihatdan tahlil qilingan hamda fazalararo muvozanat, diffuzion potensial va ion almashinish jarayonlarining ta’siri ko‘rsatib o‘tilgan. Shuningdek, turli ionlarning zaryad qiymatlari farqi selektivlik koeffitsiyentining shakllanishiga sezilarli ta’sir ko‘rsatishi asoslangan. Olingan natijalarga ko‘ra, potensiometrik selektivlik koeffitsienti faqat membranadagi ion almashinuvchi to‘liq dissotsiatsiyalanganda va asosiy hamda begona ionlar bir xil zaryadga ega bo‘lganda almashinuv doimiysi bilan mos keladi. Boshqa holatlarda esa selektivlik koeffitsiyenti murakkab funksional bog‘lanishlar orqali aniqlanadi.
Библиографические ссылки
1. Егоров В.В. Ионоселективные жидкостные электроды: проблемы описания и экспериментального определения селективности // Рос. хим. ж. (Ж. Рос. хим. об-ва им. Д.И. Менделеева), 2008, т. LII, № 2 C. 37-51.
2. Медянцева Э.П., Бейлинсон Р.М., Брусницын Д.В. и др. Потенциометрия – количественные определения: от теории к практике: учебное пособие к практическим занятиям по потенциометрии / авторы – сост.: Казань: Редакционно-издательский центр «Школа», 2022 – 110 с.
3. Морф В. Принципы работы ионоселективных электродов и мембранный транспорт. М.: Мир, 1985. - 280 с
4. Ушакова Ю.Н., Калинина Л.А., Фоминых Е.Г., Михайличенко Т.В. Практикум по физической химии. Примеры решения многовариантных задач, часть II: учебное пособие / – Киров: Изд-во ВятГУ, 2011 – 87 с.
5. Белюстин А.А., Шульц М.М. Развитие теории стеклянного электрода Б.П. Никольским и его шкалой. 2000 г. С. 196-198.
6. U. Schaller, E. Bakker, U. E. Spichiger and E. Pretsch, “Ionic Additives for Ion-Selective Electrodes Based on Electrically Charged Carriers,” Analytical Chemistry, Vol. 66, 1994, pp. 391-398. doi:10.1021/ac00075a013
7. Неудачина Л. К., Петрова Ю. С., Лакиза Н. В., Лебедева Е. Л. Электрохимические методы анализа: руководство к лаборатор. практикуму: [учеб. метод. пособие] / Урал. федер. ун-т. — Екатеринбург: Изд во Урал. ун-та, 2014. — 136 с.
8. Mahmudov G‘.B, Qalandarov A.F. Ion selektiv elektrodlari yordamida NACN konsentratsiyasini o‘lchash tizimini tadqiq qilish / International Journal of Advanced Technology and Natural Sciences Vol.1(6), 2025. 5-11 b.